In mei wordt huidkankerpreventie extra in de kijker gezet. Van 13 tot 17 mei loopt de preventieweek van Euromelanoma. In dit kader publiceren wij een reeks artikelen over de zon, de ontwikkeling van huidkanker en preventie.
De lente is in het land. De zon begint te schijnen. We halen onze tube zonnecrème terug boven. Maar in de winter en de herfst is het ook nodig om onze huid te beschermen. UVA-stralen zijn immers gedurende het hele jaar aanwezig en ze zijn al even schadelijk als de zomerse zonnestralen die ons doen verbranden. Ze worden niet voor niets het onzichtbaar gevaar genoemd.
UV(R)
De zon geeft straling af. Dit noemen we ultraviolet (UV) radiation of UVR. Ze wordt opgedeeld in drie groepen : UVA, UVB en UVC. De laatste zijn voor ons het gevaarlijkste, maar ze raken gelukkig niet door de ozonlaag waardoor we er geen last van hebben. De andere twee zijn een ander verhaal. Ze kunnen ons immers zeer veel schade berokkenen. Op verschillende vlakken.
UV-index
Tijdens de zomermaanden vermeldt het weerbericht de UV-index. Dit is een maatstaf voor de hoeveelheid UV van de zon die de aarde bereikt. De UV-intensiteit wordt bepaald door de stand van de zon, het seizoen en het moment van de dag. Door het samenspel van al deze factoren kan de zonkracht op een koele zonnige dag al even sterk zijn als op een warme dag.
De UV-index gaat van 0 tot 11+ en geeft het effect weer van zonnestralen op een onbeschermde huid. Hoe hoger de waarde, hoe groter het risico op huid- of oogproblemen. In Vlaanderen kan de UV-index in de zomer 7 of 8 bereiken, wat een onbeschermde huid in 10 à 15 minuten kan doen verbranden.
Bij de berekening van de UV-index wordt rekening gehouden met UVA en UVB. In de meeste tabellen wordt bij waarde 0 tot 2 geen enkele vorm van bescherming aangeraden. Toch kan je ook dan best een SPF15 van een breedspectrum zonnebrandcrème gebruiken, om huidveroudering te voorkomen.
UVA (A = aging of verouderen)
UVA-straling vormen zo’n 95% van de straling die de aarde bereikt. Ze hebben een lange golflengte van 320-420 nm. Ze zijn continu aanwezig en kunnen het hele jaar door onze huid beschadigen.
UVA-stralen dringen door tot in de dermis. Ze richten daar vooral schade aan in het bindweefsel en zijn zo mede verantwoordelijk voor vroegtijdige huidveroudering. Daarnaast veroorzaken ze mutaties in de onderste laag van de epidermis, waar huidkanker ontstaat. De gevolgen van UVA op onze huid zijn pas na langere tijd zichtbaar. Hierdoor werd er vroeger weinig aandacht aan besteed. De laatste jaren is de wetenschap echter tot het inzicht gekomen dat ze even schadelijk, of zelfs schadelijker zijn dan UVB.
- 95% bereikt de aarde
- Dringen door tot in de dermis
- UVA is steeds aanwezig als er daglicht is
- De werking wordt versterkt bij reflectie door water, zand en sneeuw
- De stralen kunnen door glas, wolken en kleding dringen
- Veroorzaken voornamelijk vroegtijdige huidveroudering
- Spelen een rol bij ontstaan huidkanker
Dat UVA stralen vroegtijdige huidveroudering veroorzaken en dat ze ook door glas kunnen raken werd duidelijk in een studie die verscheen in The New England Journal of Medicine in 2012. De foto van de trucker die 28 jaar reed in volle zon, zonder bescherming, ging de wereld rond. Zijn gezicht, waarvan de ene helft er jaren ouder uitziet dan de andere helft lijkt wel een voor en na foto. Spijtig genoeg is het zijn werkelijk gezicht.
UVB (B=burning of verbranden)
We beginnen met een positieve noot. UVB stralen zijn verantwoordelijk voor de aanmaak van vitamine D. Deze stof hebben we nodig voor sterke botten, een goed immuunsysteem, een positieve geestelijke gezondheid, … Maar om onze vitamine D op peil te brengen moeten we slechts een kwartiertje doorbrengen in matig zonlicht. Meer zonlicht betekent niet meer vitamine D.
UVB stralen hebben een kortere golflengte van 280-320 nm. Ze worden grotendeels geabsorbeerd door de ozonlaag, slechts 1 tot 5 % bereiken de aarde. Ze zijn vooral tijdens de zonnige maanden aanwezig. Het is tegen deze stralen dat we ons insmeren met zonnebrandcrème. Het zijn die stralen die ons een rode kleur bezorgen als we ons niet goed beschermen.
- 1 tot 5% bereikt de aarde
- Dringt door tot in de epidermis
- Vooral aanwezig tijdens lente- en zomermaanden tussen 10 en 16u en in warme klimaten
- De werking wordt versterkt bij reflectie door water, zand en sneeuw en op grotere hoogtes
- De stralen kunnen slechts in zeer beperkte mate door glas, wolken en kleding dringen
- Veroorzaken zonnebrand
- Veroorzaken huidkanker
Bruinen
Zowel UVA als UVB geven de huid een bruine kleur, maar ze doen dit op een verschillende manier. UVA stralen geven de eerste kleur. Door oxidatieve stress. De melanine in de huid oxideert onder invloed van de stralen en wordt donker. Onder invloed van UVA zal de huid nooit verbranden.
Blootstelling aan UVB veroorzaakt een toename in de productie van melanine, een organisch pigment dat de kleur van onze huid bepaalt en beïnvloedt. Hierdoor kleurt de huid. Te veel blootstelling aan UVB op korte tijd laat de huid verbranden. Ook het huidtype speelt hierbij een rol. Mensen met Fitzpatrick huidtype 1 en 2 (zeer lichte huidskleur) hebben meer kans op verbranden dan diegenen met type 6 (zeer donker).
UV en huidkanker
Ultraviolette stralen veroorzaken een mutatie in het DNA van de huidcellen. Deze mutaties kleuren de huid, maar veroorzaken eveneens huidveroudering en rimpels, pigmentletsels, ouderdomsvlekken en huidkanker. Zowel UVA als UVB spelen een rol in de ontwikkeling van huidkankers zoals maligne melanoom, basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom.
De overheid en wetenschapsinstellingen waarschuwen ons al jaren over het gevaar van UVB voor onze huid. Het is wetenschappelijk aangetoond dat een voorgeschiedenis van veelvuldig verbranden de kans op huidkanker aanzienlijk verhoogt. Aan de schadelijke effecten van UVA straling wordt pas de laatste jaren aandacht meer besteedt. UVA stralen beschadigen de keratinocyten in de basale laag, de onderste laag van de epidermis, waar de meeste huidkankers ontstaan.
lees ook : Antioxidanten en vrije radicalen
Conclusie
We moeten steeds opletten voor de gevolgen van de zon op onze huid. UVA stralen zijn het hele jaar door schadelijk. Ze veroorzaken rimpels en huidkanker. Tijdens de zomermaanden wordt de kans op de ontwikkeling van huidkanker verhoogd doordat er UVB stralen bijkomen. Het beste wat je kan doen is altijd een breedspectrum zonbescherming gebruiken. Tijdens de donkere maanden heb je genoeg aan een factor 15 tot 30. In de lente en zomer kan je best opteren voor een factor 50. Mensen die veel last hebben van pigment of huidproblemen doen er goed aan steeds een zeer hoge factor te gebruiken. Vermijd langdurig zonnebaden en zonnebanken. Deze laatste sturen 3 keer zo veel UVA stralen op ons af dan de zon en zijn dus nog gevaarlijker!